De schaapskudde van Exloo
Schapen maakten een onlosmakelijk deel uit van het landbouwsysteem op de Hondsrug. Zij waren vooral nodig voor de mestvoorziening. De mest, vermengd met plaggen, moest ervoor zorgen dat de vruchtbaarheid van de essen op peil bleef. Om de schapen te voeden, waren er enorme oppervlakten ongecultiveerde veldgrond beschikbaar bij ieder dorp. De schaapherder bracht ’s morgens de schapen van de boeren naar dit veld en leverde ze ’s avonds weer af. In de stal werden hun uitwerpselen dan verzameld.
Steeds meer heide
Gaandeweg kwamen er meer en meer schapen, met als hoogtepunt de jaren rond 1850. Dorpen hadden soms kudden van een paar duizend schapen. De veldgronden raakten daardoor steeds verder uitgeput. Er was geen boom of struik meer te bekennen en alles veranderde in een zee van paarse heide. Op platgetreden stukken ontstonden stuifzanden die soms de es en de dorpen bedreigden.
Kunstmest
De komst van kunstmest aan het eind van de negentiende eeuw maakte de schaapskudden snel overbodig. Zij verdwenen of werden sterk ingekrompen. Voor de wol hoefden de schapen niet gehouden te worden. Die bracht veel te weinig op.
De schaapskudde van Exloo
De schapen van deze kudde waren vroeger eigendom van de diverse boeren uit het dorp. De scheper haalde de schapen ’s morgens bij de boerderijen op en bracht ze ’s avonds terug. Als vergoeding kreeg de scheper de kost bij de boeren.
De Exloër kudde was tot 1960 in particuliere handen. Vanwege de hoge exploitatielasten dreigde de kudde te verdwijnen. Op initiatief van de toenmalige burgemeester J. van Roijen is de kudde door de gemeente aangekocht. Nu is de kudde in beheer bij de Stichting Schaapskudde Exloo, die de herder inhuurt. De kudde telt ruim 250 schapen van het ras het Drentse heideschaap. Tijdens de lammertijd verdubbelt dit aantal.
De schaapskudde is gehuisvest in de schaapskooi die midden in het dorp Exloo staat. Dit betekent dat de scheper met z’n kudde altijd dwars door het dorp gaat: een unieke beleving en een prachtig gezicht! De gang door het dorp zet als het ware de tijd even stil.
Waar zijn de schaapherder en de kudde?
Vanaf de paasvakantie tot en met de herfstvakantie trekt de scheper er met z’n kudde dagelijks op uit. Buiten deze periode alleen in de weekenden, in de schoolvakanties dagelijks. Mede namens Staatsbosbeheer verzoeken we je dringend op de paden te blijven en niet door de heide te lopen, in verband met de territoria van de reptielen.
Routebeschrijving Schaapskooi
De Schaapskooi is gevestigd in het gebouw naast de boerderij aan Hoofdstraat 55 in Exloo. Je kunt gratis parkeren op het algemene parkeerterrein van het dorp Exloo. Volg hierbij de borden ‘lang parkeren’. De maximale loopafstand is 400 meter.
Locatiegegevens
Schaapskooi Exloo
Coördinaten: 52°52’56.6″N 6°51’49.7″E