Sporen van oorlog en strijd op de Hondsrug
Al sinds de middeleeuwen wordt er gevochten om de belangrijke landroute over de Hondsrug. Het Hondsrugcomplex was de belangrijkste toegang naar Noord-Nederland, voornamelijk Groningen, stad en gewest, centra van economische, politieke en religieuze macht. De veencomplexen op de grenzen van Overijssel, Drenthe, Friesland en Groningen vormden barrières die slechts op enkele plaatsen gepasseerd konden worden. Op deze strategische plekken werden kastelen, schansen en andere verdedigingswerken gebouwd, waaronder die van Coevorden, de enige vestingstad van Drenthe.
De vesting Coevorden
Coevorden was verreweg de belangrijkste vesting; dé toegangspoort tot heel Noord-Nederland. Gelegen tussen veenmoerassen en beken was het een strategisch belangrijke plaats om het bezit waarvan ontelbare malen strijd is geleverd. Wie Coevorden bezat, beheerste de weg naar het noorden. Al vroeg werd er een kasteel gebouwd en de vesting en het kasteel zijn eeuwenlang speelbal geweest van politiek-militaire ontwikkelingen op internationale schaal.
Was Coevorden eenmaal gepasseerd dan lag de route naar Groningen open, via de Hondsrug en via de rug van Sleen. Dat gold voor reizigers, maar evenzeer voor legers, die meest al rovend en plunderend door het gewest trokken en de Drentse bevolking van hun have en goed beroofden. In 1672 werd de stad voor het laatst belegerd en ingenomen door ‘Bommen Berend’, bisschop van Munster.
De stad Groningen
De stad Groningen ontstond op een strategische plek op het eind van de Hondsrug. Al in de prehistorie was dit de enige goede verbinding tussen het Hondsruggebied en de Fries/Groninger kleigronden langs de Waddenzee. Aan weerszijden van de stad had je ondoordringbare moerassen. Je móést langs Groningen om in het rijke terpenland te komen… Juist door deze strategische ligging werd Groningen al vroeg de machtigste stad in Noord-Nederland.
Vanaf Coevorden liepen de belangrijkste routes over de Hondsrug en de Rolderrug naar de stad. Niet alleen vrienden, maar zeker ook vijanden maakten hier maar al te graag gebruik van op weg naar de rijke handelsstad Groningen. Al snel raakten de Groningers eraan gewend om zich tegen ongewenst bezoek te weer te stellen. De eerste omwalling kreeg de stad al in het jaar 1040. De grootste uitbreiding van de vesting Groningen vond aan het begin van de zeventiende eeuw plaats. De vesting Groningen doorstond met succes de belegering door ‘Bommen Berend’ in 1672, een feit dat nog jaarlijks wordt gevierd.
Andere sporen van strijd
Om de verdediging te versterken werden er vanaf de middeleeuwen op strategische plaatsen landweren en schansen aangelegd om de passages over het veen en zand te kunnen controleren. Tevens werden linies langs de veenmoerassen gecreëerd om ze zo veel mogelijk nat te kunnen houden. Andere sporen zijn de gerestaureerde Katshaarschans bij Coevorden en de vage contouren van het Bolwerk bij Glimmen.
Aan het eind van de zeventiende eeuw, nadat Bommen Berend definitief verslagen was, trad er een eeuw van rust in, die in de Bataafse-Franse tijd nog één keer werd verstoord door Engelse en Franse soldaten en Kozakken. De sporen van deze roerige eeuwen uit de Drentse geschiedenis in de vorm van kasteel- en vestingrestanten, schansen en slagvelden vormen de hotspots in dit De Hondsrug UNESCO Global Geopark verhaal.
De Tweede Wereldoorlog
Een tweede cluster van verhalen centreert zich rond de Tweede Wereldoorlog toen wederom de Hondsrug een belangrijke rol opeiste. Bij de Duitse inval in 1940 maakte hij deel uit van de verdedigingslinies die door het Nederlandse leger waren ingericht en die vooral moesten dienen om de Duitse opmars te vertragen. Vooral een aantal kazematten zijn hiervan nog de stille getuigen. Sporen uit de bezetting zijn diverser en treffen we aan in de vorm van bomkraters, onderduikersholen, werkkampen, tankgrachten en loopgraven.
Voor de geallieerde bevrijders vormde de Hondsrug één van de belangrijke routes waarlangs de bezetter het land uit gedreven werd. Tal van gedenkmonumenten herinneren aan een veelheid van bijzondere gebeurtenissen die her en der hebben plaatsgegrepen.
Kamp Westerbork
Van buitengewone orde is het Kamp Westerbork. Hoewel het kamp net buiten het Geopark ligt, is het zo belangrijk voor de geschiedenis van Drenthe en het Hondsruggebied dat het wordt opgenomen in de verhaallijn Sporen van Strijd.
